İdrar kaçırma milyonlarca kadının hayatını etkileyen sağlık sorunudur. İleri yaş kadınlarda idrar kaçırma görülme sıklığı artsa da, idrar kaçırma yaşlanmanın normal süreci değildir ve bununla yaşamak zorunda değilsiniz.
- Çoğu kadın normal doğum sonrası, ağırlıklı olarak 40 ve 50’li yaşlarında idrar kaçırma şikayeti yaşamaya başlıyor. Bazı durumlarda, özellikle direk idrar torbasını ve idrar yollarını etkileyen sağlık sorunlarıyla beraber daha erken yaşlarda da yaşanabilmektedir.
- İdrar kaçırmanın en yaygın 3 çeşidi şunlardır:
- Stres tipi idrar kaçırma: Genelde pelvik taban kaslarının zayıflamasına bağlı öksürme, hapşurma, zıplama ve gülme gibi karın bölgesine basınç uygulayan fiziksel aktivitelerle beraber yaşanır.
- Urge tipi idrar kaçırma: Genelde bağ dokularının zayıflaması ve idrar tutma kapasitesinin azalması gibi etkenlere bağlı olarak daha ileri yaş kadınlarda görürüz.
- Karışık tip idrar kaçırma: Adı üzerinde, urge ve stres tip idrar kaçırmanın beraber yaşanması durumuna denir.
- İdrar kaçırma şikayetinin değerlendirilmesi 5 aşamalıdır.
- Belirtilerinizin ve tıbbi öykünüzün detaylı gözden geçirilmesi
- Fizik, pelvik ve ürojinekolojik muayenenin yapılması
- Rahim, idrar torbası ve ve rektumun ultrason eşliğinde değerlendirilmesi, varsa patolojilerin tespit edilmesi
- İdrar torbası ve üretral dokunun sistoksopi ile incelenmesi
- Sinir ve kas fonksiyonlarını, idrar torbasına baskı seviyesini, idrar akış hızını ve idrar kapasitesini detaylı incelemek için ürodinami testinin yapılması.
- Yaşlanma ile birlikte idrar kaçırmanın normal olarak kabul görmesi çok yanlıştır. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere birçok idrar kaçırma çeşidi ve tedavi yöntemleri mevcuttur.
- İdrar kaçırma aşağıdaki nedenlerden dolayı gerçekleşebilir:
- Çoklu gebelik, hızlı, normal doğum öyküsü
- Pelvik taban kaslarının zayıflaması
- Eklem hipermobilitesi
- 40 yaş üstü her üç kadından biri, 60 yaş üstü kadınlarda her iki kadından birinde idrar kaçırma mevcuttur. 80 yaş üstü kadınlarda idrar kaçırma şikayetinin olmaması nadir rastlanan bir durumdur.
- Pelvik taban hasarı iç organlar için gebeliğe benzer bir etki oluşturabilmektedir. Çoğu gebe kadının yaşadığı gibi, idrar torbası üzerinde oluşan baskı nedeniyle, ağrı, uyku düzeninde bozulma, araba kullanmak gibi günlük aktivitelerde zorlanma yaşayabilmektedir.
- Stres tipi idrar kaçırma ameliyatlarla %99 tedavi edilebilmektedir. Urge tipi idrar kaçırmada ise ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilmektedir.
- Çoklu gebelik ve normal doğumlar pelvik taban kaslarını zayıflatarak idrar kaçırmaya sebebiyet verebilmektedir. Fakat, normal doğum yapmamış kadınlarda da stres tipi idrar kaçırma meydana gelebilmektedir.
- Vajinal doğum yapmak daha sonrasında idrar torbası sarkmasının meydana gelme riskini arttırabilmektedir. Çok gelişmiş ülkelerde pelvik tabanı muhafaza etme amaçlı sezeryen doğumu tercih etme oranı artmıştır.
- Vücut kitle indeksi daha yüksek olan hastalarda idrar kaçırma prevalansı daha yüksektir. Özellikle çok fazla kilolu hastalarda vücut ağırlığının %5-10’unun verilmesi bile stres tipi inkontinansta %60-70 oranında iyileşmeye yardımcı olabilmektedir. İnternational Urogynecology Journal, 2017.
- Kötü uyku düzeni ve idrar kaçırma arasında olumlu ilişki vardır. Stres, anksiyete ve iyi dinlenememe idrar kaçırma açısından olumsuz risk faktörüdür.
- Vajina ve idrar torbası östrojene bağımlı organlardır. Özellikle menapoz sonrası östrojen azalmasına bağlı şikayetler için kullanılan östrojen içerikli kremler idrar kaçırma şikayeti içinde fayda sağlayabilir.
- Cinsel olarak aktif olmadığınız dönemlerde, vajina ve pelvik taban kaslarınız zayıflar ve sonuç olarak ta küçülür. Kegel egzersizlerini organ sarkması şikayeti oluşmadan önce pelvik tabanınızı güçlendirmek için düzenli olarak yapmanız son derece önemlidir.
- Çok fazla kahve ve alkol tüketimi, idrar kaçırma şikayetlerinde kötüleşmeye sebep olabilmektedir. İşlenmiş gıdalar, pestisit içerikli ürenler, kimyasal boyalar, antibiyotikler, ve asitli gıdalardan uzak durulması ürogenital sağlığınız açısından çok önemlidir.
- Tedavi seçenekleri genellikle şunları içerir:
- Yaşam tarzı değişiklikleri: varsa fazla kilonun verilmesi, daha düzenli uyku ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları
- Urge tipi idrar kaçırmada ilaç tedavisi
- Pelvik tabanını güçlendirmek için Kegel egzersizleri, fizik tedavi
- Cerrahi müdahele
- Rahim ve idrar torbası sarkması pelvik taban fıtığı olarak ta değerlendirilebilmektedir. Organ sarkmaları kendiliğinden düzelebilen durum değildir. Çoğu durumda cerrahi müdahale elzemdir.
- İdrar kaçırma şikayeti olan kişilerin %70’i tedavi için doktora başvurmamaktadır. İdrar kaçıran hastaların %80’i kadındır. Avustralya İdrar Kaçırma Derneği, 2023.
- Cerrahi seçenekler vajinal, laparoskopik veya robotik olarak pelvik organların yeniden yerlerine yerleştirilmesi ve sabitlenmesini içerir. Böylece idrar torbası fonksiyonları eski haline döner ve idrar kaçırma şikayeti ortadan kalkar.
- Bazen idrar kaçırma şikayetleri için de histerektomi, yani rahmin alınması tavsiye edilebilmektedir. Ancak, idrar torbasının sarkması rahmin baskısından daha çok idrar torbasının bağ dokularının zayıflığı ile ilgilidir. Dolayısıyla, rahmin alınması sorunu çözmemekle birlikte, bu nedenle rahmin alınması ileride daha farklı sıkıntılara yol açabilmektedir.
- Her hasta özel olduğundan herkesin durumu birbirinden farklılık gösterebilmektedir. Ama bir kez daha hatırlatmak isteriz ki, idrar kaçırmak sizin tolere etmeniz gereken veya belli bir yaştan sonra olağan kabul edilebilecek bir durum kesinlikle değildir. Hastalığın derecesi ilerlemeden doğru teşhis almanız ve doğru tedavi yöntemleri kullanılarak tedavi olmanız son derece önemlidir.